Сайру саёҳат ва сафар кардан ба мавзеъ ва мамолики гуногуни олам дар тӯли таърих ҳамеша ҳамсафари ҳаёти инсонӣ будааст. Агар бо дидаи таҳқиқ ба ин мафҳумҳо назар кунем, дармеёбем, ки тавассути саёҳат ва ба кишвару минтақаҳои гуногуни олам сафар кардан боиси кашфиётҳои аҷиб ва таълифи асарҳои муҳташаме гардидааст. Бузургтарин асари ҷуғрофие, ки бо забони тоҷикӣ дар асри Х таълиф шудааст, китоби “Ҳудуд-ул-олам” мебошад. Муаллифи то ҳол номаълуми он асарро дар натиҷаи сафару саёҳатҳо ба минтақаҳои гуногуни Мовароуннаҳру Хуросон ва манотиқи дигари атрофи он таълиф намудааст.
Тавре ки аз таърихи адабу фарҳанги миллати тоҷик бар меояд, Носири Хусрав “Сафарнома”, Саъдии Шерозӣ “Гулистон”, Абдурраҳмони Ҷомӣ “Баҳористон”, Аҳмади Дониш “Наводир-ул-вақоеъ”, Мирзо Турсунзода “Ҷони ширин”-ро, ки аз осори маъруфу машҳур ва зинатафзои адабиёти умумибашарӣ ба шумор мераванд, дар натиҷаи сайру саёҳат ба кишварҳои гуногуни олам таълиф намудаанд. Ин далели он аст, ки сайру саёҳат як ҷузъи ҷудонопазири ҳаёти сиёсию иҷтимоӣ ва иқтисодию фарҳангии миллати тоҷик низ буда ва дар таърихи тамаддуни ин миллати фарҳангсолор собиқаи деринаи таърихӣ низ доштааст. Адибони забардасти тоҷик дар осори худ ҳамеша саёҳат карданро тарғибу ташвиқ мекарданд. Масалан, Саъдии Шерозӣ дар “Бӯстон” чунин мефармояд:
Агар порсое саёҳат накард,
Сафаркардагонаш нахонанд мард.
Ё Мирзо Турсунзода моҳияти сафар карданро чунин ба қалам додааст:
Рӯйи олам дидан одам дидан аст,
Неку бадро дар ҷаҳон санҷидан аст.
Дар замони муосир, ки ҷаҳонишавӣ тамоми паҳлуҳои ҳаёти инсониро фаро гирифтааст, сайру саёҳат низ чун як ҷузъи муҳими ин раванд маъно ва мавқеи махсусро касб кардааст. Яъне, инсони ҷаҳони муосир ба сайру сафар ва саёҳат намудан ниёз пайдо кардааст. Моҳияти асосии саёҳат ба кишварҳои гуногун ба шавқу рағбат, хоҳиш, завқу ҳавас барин талаботи инсонӣ ва ҳадафу мароми сайёҳ вобастагӣ дорад.
Дар низоми сиёсию иҷтимоии ҷаҳони муосир низ ба сайру саёҳат ва сайёҳӣ аз ҷониби роҳбарони сиёсии мамлакатҳо таваҷҷуҳи хосе зоҳир мегардад. Ҳар як кишвар мехоҳад, ки тавассути ташкили сайёҳӣ дастовардҳои муҳими таърихии миллати хеш ва табиати сарзамини худро ба оламиён муаррифӣ намояд.
Дар ин росто Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, ки барои беҳбудии ҳаёти сиёсию иҷтимоӣ ва иқтисодию фарҳангии кишвар ба мамолики зиёде сафар карда, барҳақ ва дониста изҳор доштааст, ки Тоҷикистон бо тамоми имкониятҳои таърихию фарҳангӣ ва табиати зебою дилрабо, обҳои мусаффо, кӯҳҳои сарбафалаккашида, чашмаҳою боғу бӯстонҳои дилрабояш беҳтарин минтақаи сайёҳӣ ба шумор меравад. Дар ин замина соли 2018-ро Соли сайёҳӣ ва рушди ҳунарҳои мардумӣ эълон намуд.
Пас аз интишори ин хитобаи Сарвари давлат мо ҳамарӯза мушоҳида менамоем, ки сайёҳони зиёде аз гӯшаву канори дунё вориди кишвари мо ва ба таъриху тамаддуни ин миллати куҳанбунёд ва табиати биҳиштосои он аз наздик ошно мешаванд. Тавре мушоҳида мегардад, сайёҳон ба расму оини қадима ва ҳунарҳои гуногуни мардуми тоҷик низ ошноӣ пайдо мекунанд ва аз дастовардҳои ҳунармандонаи ин миллати бофарҳанг лаззати маънавӣ мегиранд.
Дар шоҳроҳҳои кишвар мебинем, ки сайёҳҳони зиёде тавассути дучархаву мошинҳо ҷониби мавзеъҳои ҷолибу назаррабои минтақаҳои кишвар – шаршараи Сари Хосор, мамнӯъгоҳҳои Дашти Ҷуму Бешаи палангон, кӯҳҳову чашмаҳои Варзобу Ромит ва Бадахшон, Искандаркӯлу баҳри Тоҷик ва мавзеъҳои таърихии Ҳисору Хатлон ва Рашту Суғди бостонӣ азми сафар доранд.
Ҳамзамон, зимни сафар аз истиқболи тоҷиконаву меҳрубонона ва меҳмоннавозии мардумони минтақаҳои гуногуни ин сарзамин ба ваҷд меоянд.
Тоҷикистон бо табиати зебо ва меваҳои шаҳдбораш имкон дорад, ки дар тамоми тамоми чор фасли сол таваҷҷуҳи сайёҳонро ҷалб намояд ва бо ин вижагияш онҳоро фараҳманд гардонад. Чунин имкониятҳои табиӣ дар камтар аз кишварҳо мавҷуд мебошанд.
Эълон гардидани ин сол ҳамчун Соли рушди сайёҳӣ ва ҳунарҳои мардумӣ дар баробари аҳамияти иҷтимоию иқтисодӣ доштан моҳияти дигаре низ дорад. Яъне, ҳар як сайёҳе, ки аз ин кишвар дидан мекунад, аз дастовардҳои таърихӣ, фарҳангию ҳунарии ин сарзамин ва табиати дилрабову обҳои мусаффои он лаззат мебарад, сулҳу субот, амнияту оромӣ, ҳамдигарфаҳмию муносибати инсонпарваронаи мардуми ин кишварро чун армуғон ба ватани худ мебарад. Маҳз тавассути сайёҳҳон сулҳу суботи кишвари мо дар олам тарғибу ташвиқ ва таваҷҷуҳу муҳаббати аҳли башар ба ин миллати сулҳофару соҳибтамаддун боз ҳам бештар мегардад.
Маҳмаддовуд САЛОМОВ, дотсенти ДМТ